Kadınlarda Stres tip idrar kaçırma

Gülmek, öksürmek, hapşırmak veya adım atmak gibi karın içi basıncın arttığı durumlarda istemsiz idrar kaçırmaya "stres tipi idrar kaçırma" denir.

Bu durumun en yaygın sebebi, pelvik kasların zayıflamasıdır. Bu kaslar güçlü olduğunda, idrar yolunu (üretra) sağlam bir şekilde destekler ve kapanmasını sağlayarak idrar kaçırmayı önler. Pelvik kasların zayıflamasının en sık nedenleri arasında gebelik ve doğum gibi durumlarda meydana gelen hasarlar (özellikle kilolu bebek doğumları ve zor doğumlar), aşırı kilo, kabızlık, rahim gibi pelvik cerrahiler ve menopozdaki fiziksel değişiklikler bulunmaktadır. Ayrıca, istemsiz idrar kaçırmanın bir başka nedeni de mesanenin çıkışındaki idrar yapmayı kontrol eden kasların (sfinkter) zayıflığıdır. Bu kaslar, mesane doluyken kapalı kalmasını sağlarken, idrar zamanı geldiğinde gevşeyerek idrarın akmasına izin verir. Eğer bu kaslar zayıfsa, karın içi basıncı arttığında idrar kaçırma gerçekleşir.

Orta ve ileri yaştaki kadınlarda idrar kaçırma oranı %30 ile %60 arasında değişmektedir. Bu kadınların yaklaşık %40’ında stres tipi idrar kaçırma bulunmaktadır.

Teşhis için hastalardan sıvı alımını, idrara çıkma sıklığını ve kaç ped kullandıklarını öğrenmek üzere bir işeme günlüğü tutulur. Ayrıca, üriner enfeksiyon açısından idrar tahlili yapılır. Fizik muayene, hasta hafif idrara sıkışıkken jinekolojik masada gerçekleştirilir. Mesane sarkması (sistosel), rahim sarkması (uterin prolapsus) ve rektum sarkması (rektosel) açısından değerlendirilir. Öksürterek veya ıkındırarak stres testi uygulanır ve üretranın hareketliliği kontrol edilir.

Sadece stres tipi idrar kaçırması olan kişilerde ürodinami testi gerekli değildir. Ancak, sıkışma tipi (urge) idrar kaçırma, nöropatik mesane durumu, geçmişteki bel veya pelvik cerrahiler, idrar yapmada güçlük veya mesanede artık idrar kalması gibi durumlarda ürodinami istenebilir.

Tedavi olarak, stres tipi idrar kaçıranlara pelvik taban kaslarını güçlendiren Kegel egzersizleri öğretilir. Bu egzersizlere ek olarak mesane fonksiyonunu etkileyebilecek yaşam tarzı değişiklikleri önerilir ve mesane eğitimi yapılmaya çalışılır. Stres tipi idrar kaçırmada pelvik taban egzersizleri ile birlikte kullanılan duloksetin adı verilen bir ilaç bulunmaktadır. Bu ilaç, üretral kapanma basıncını artırarak etki eder ve Avrupa'da da onaylıdır. Yapılan çalışmalar, ilacın tek başına etkili olmadığını, pelvik taban egzersizleri ile beraber kullanılmasının daha etkili olduğunu göstermektedir. Karın ağrısı ve bulantı gibi yan etkileri nedeniyle hastaların %56’sı ilacı bıraktığı görülmektedir. Ayrıca tedavi sürecinde lokal östrojen de kullanılmaktadır.

Cerrahi olarak en sık uygulanan yöntemler, orta üretranın askıya alındığı cerrahiler olup, bunlar "Gergisiz vajinal teyp" (Tension-free vaginal tape - TVT) ve "Trans-obturator teyp" (TOT) olarak adlandırılmaktadır. Bu ameliyatlardan sonra hastalar genellikle ertesi gün taburcu edilebilirler.

Cerrahi sonrası idrar kaçırma devam ederse veya kullanılan teypin erozyonu söz konusu olursa, pubovaginal sling cerrahileri uygulanır. Ayrıca daha az invaziv bir yöntem olarak mesane boynu veya üretra dolgu maddesi olan Bulkamid de tercih edilebilir. Bu kalıcı dolgu maddesi, sistoskop eşliğinde mesane boynuna 4 noktadan enjekte edilir ve hasta aynı gün taburcu olabilir.

Resim: Transobturator Teyp’in görünüm şekli

Resim: Bulkamid İllüstrasyonu